Wat veel mensen niet beseffen is dat de moederwond het wezenlijke thema is dat aan de basis tornt van de empowerment van vrouwen. Problemen en uitdagingen tussen moeders en dochters zijn algemeen bekend en veel voorkomend, maar er wordt weinig over gesproken. Het is een taboe om over de pijn van de moederwond te praten en dit is precies wat het in stand houdt, verborgen in de schaduw, etterend en uit het zicht.
Wat is precies de moederwond?
De moederwond is de pijn van vrouw-zijn in patriarchale culturen, doorgegeven via de generaties. En het omvat ook de disfunctionele coping mechanismen die vrouwen gebruiken om deze pijn te verwerken.
De moederwond omvat de pijn van
Vergelijking: je niet goed genoeg voelen
Schaamte: een sluimerend gevoel dat er iets mis is met je
Demping: het gevoel dat je je klein moet houden om liefde te krijgen
Een aanhoudend schuldgevoel omdat je meer wil dan je nu hebt
De moederwond kan zich manifesteren als:
- Niet volledig jezelf zijn, omdat je anderen niet wil afschrikken
- Een hoge tolerantie hebben voor slechte behandeling door anderen
- Emotioneel zorgen voor anderen
- Concurrentie voelen met andere vrouwen
- Zelfsabotage
- Overdreven rigide en dominant zijn
- Condities als eetstoornissen, depressies en verslavingen
In onze patriarchale, door mannen gedomineerde cultuur, worden vrouwen geconditioneerd over zichzelf te denken als “minder dan” en “niet waardig”. Dit gevoel van “minder zijn dan” is geïnternaliseerd en doorgegeven door talloze generaties van vrouwen. De culturele sfeer van vrouwelijke onderdrukking geeft dochters een tegenstrijdige boodschap. Simpel gezegd, als een dochter de onbewuste overtuigingen van haar moeder [een vorm van “Ik ben niet goed genoeg”] internaliseert, dan ontvangt ze weliswaar de goedkeuring van haar moeder, maar heeft op een bepaalde manier zichzelf en haar eigen potentieel verraden.
Echter, als ze haar moeders beperkende overtuigingen niet internaliseert maar haar eigen kracht en mogelijkheden bevestigt, dan weet ze dat haar moeder dit onbewust kan ervaren als een persoonlijke afwijzing. De dochter wil het verlies van goedkeuring en liefde van haar moeder niet riskeren. Daarom is het internaliseren van deze beperkende, onbewuste overtuigingen een vorm van loyaliteit en emotioneel overleven voor de dochter. Het volledig realiseren van haar potentieel kan voor een vrouw gevaarlijk voelen, omdat het betekent dat zij een vorm van afwijzing door haar moeder riskeert.
Dit komt omdat de dochter onbewust aanvoelt dat haar volledige zelfverwerkelijking het verdriet of de woede van de moeder zal oproepen dat gaat over het opgeven van delen van haarzelf in haar eigen leven. Uit mededogen met haar moeder, een verlangen om haar te behagen, en angst voor conflict zorgen ervoor dat de dochter zichzelf ervan overtuigt dat het veiliger is om haar licht te dimmen en klein te blijven.
Een algemeen verweer om de moederwond niet onder ogen te zien is “Laat het verleden in het verleden”. Maar we kunnen niet werkelijk ontsnappen aan het verleden, of het begraven. Het steekt de kop op in het heden als de obstakels en uitdagingen waarmee we in ons leven dagelijks worden geconfronteerd.
Als we de pijn vermijden die verbonden is aan een van de eerste en meest fundamentele relaties in ons leven, dan missen we een cruciale kans om de waarheid over wie we zijn te ontdekken en deze op een authentieke en vreugdevolle wijze te leven.
Vooroordelen die de moeder wond bevestigen:
- “Kijk eens naar alles wat je moeder voor je heeft gedaan!” (van anderen)
- “Mijn moeder heeft zoveel voor mij opgeofferd. Ik zou zo egoïstisch zijn als ik zou doen wat zij niet kon doen. Ik wil haar geen slecht gevoel geven.”
- “Ik ben mijn moeder trouw verschuldigd, wat er ook gebeurt. Als ik haar overstuur maak, zal ze denken dat ik haar niet waardeer.”
Een dochter kan angst ervaren om haar potentieel te manifesteren, omdat ze bang is haar moeder achter te moeten laten. Bang dat haar moeder zich bedreigd voelt door haar dromen en ambities. Bang voor ongemakkelijke gevoelens van haar moeder, zoals jaloezie of boosheid. Dit alles speelt zich meestal af op een onbewust niveau en wordt niet openlijk erkend of besproken.We hebben allemaal de pijn gevoelt die onze moeders meedragen.
En wij verdenken onszelf er tot een bepaalde hoogte van dat haar pijn deels aan ons te wijten is. Hierin ligt het schuldgevoel besloten. Dit is begrijpelijk wanneer we naar de nog beperkte cognitieve ontwikkeling van een kind kijken, die zichzelf als oorzaak van alle dingen beschouwt. Als we deze onbewuste overtuiging als volwassene geen plek geven, kunnen we er nu nog steeds mee rondlopen en als gevolg daarvan onszelf sterk beperken.
De waarheid is dat geen enkel kind haar/zijn moeder kan redden.
Geen offer dat een dochter maakt, kan ooit een compensatie zijn voor de hoge prijs die haar moeder betaald of het verlies dat ze heeft geleden alleen al door een vrouw en moeder in deze cultuur te zijn. En toch is dit wat veel vrouwen al vanaf hun vroege kindertijd voor hun moeders doen: ze maken onbewust de keuze om hun moeders niet in de steek te laten of te verraden door “te succesvol”, “te slim” of “te avontuurlijk” te worden. Deze keuze komt voort uit liefde, loyaliteit en de behoefte aan goedkeuring en emotionele steun van de moeder.Velen van ons verwarren trouw zijn aan onze moeder met het loyaal zijn aan haar wonden, waardoor we medeplichtig zijn aan onze eigen onderdrukking.
Deze dynamieken zijn heel onbewust en opereren in een continuüm. Zelfs de meest gezonde, ondersteunende moeder-dochterrelaties kan deze dynamiek in bepaalde mate in zich dragen simpelweg omdat ze vrouwen in deze maatschappij zijn. Voor dochters die moeders hebben met ernstige problemen (verslaving, psychische aandoeningen, enz.), kunnen de gevolgen zeer schadelijk en verraderlijk zijn. Moeders moeten hun verantwoordelijkheid nemen en rouwen om hun verliezen.
Moeder zijn in onze samenleving is onbeschrijfelijk moeilijk. Ik heb veel vrouwen horen zeggen: “Niemand vertelt je hoe zwaar het is” en “Niets bereidt je er op voor als je thuis komt met je baby en je je beseft wat er van je wordt gevraagd.” Onze cultuur (met name in de U.S.A.) is erg hard voor moeders, er is weinig steun en velen voeden de kinderen alleen op.
De onuitgesproken boodschappen aan moeders in onze maatschapij:
Als het moederschap moeilijk is, dan is dat je eigen schuld. Schaam je als je geen super-vrouw bent. Er zijn “geboren moeders” voor wie het moederschap hun eerste natuur is. Als je daar niet toe behoord, is er iets ernstig mis met je. Het zou je allemaal met gemak af moeten gaan: wel gemanierde kinderen opvoeden, seksueel aantrekkelijk zijn, een succesvolle carrière hebben en een solide huwelijk.Voor de moeders die zoveel offers hebben gebracht, voor het hebben van kinderen in onze cultuur, kan het écht als een afwijzing voelen wanneer je kind de dromen die jij voor jezelf voor mogelijk zag, overtreft. Dit kan voor een plichtsgevoel zorgen waardoor een behoefte ontstaat aan bevestiging door je kinderen, iets wat een subtiele maar sterke manipulatie kan zijn. Deze dynamiek kan veroorzaken dat ook de volgende generatie dochters zichzelf klein houden, zodat hun moeders zich gevalideerd en bevestigd kunnen blijven voelen in hun rol als moeder. Een rol waarvoor zovelen zich hebben opgeofferd en waarvoor ze zo weinig steun en erkenning hebben gekregen.
Moeders kunnen op subtiele wijze, onbewust een diepe woede projecteren op hun kinderen. Echter, de woede is niet écht tegen de kinderen gericht maar tegen de patriarchale samenleving die van vrouwen vraagt zichzelf op te offeren en uit te putten om moeder van een kind te zijn. Voor een kind dat haar/zijn moeder nodig heeft, is zelfopoffering een poging om de pijn van de moeder te verlichten, vaak een onbewuste beslissing die heel vroeg in het leven is gemaakt en niet ontdekt wordt als de oorzaak van onderliggende problemen tot laat in de volwassenheid.
De moederwond bestaat omdat er geen veilige plek is voor moeders om hun woede te verwerken over de offers die de maatschappij van hen geëist heeft. En omdat dochters nog steeds onbewust vrezen voor afwijzing wanneer ze ervoor kiezen niet dezelfde offers te brengen als de vorige generaties. In onze maatschappij is geen veilige plek voor een moeder om haar woede te ventileren.
En dus wordt het vaak onbewust naar de kinderen geuit. Een dochter is een zeer verleidelijk doelwit voor de woede van een moeder, omdat de dochter haar persoonlijkheid nog niet heeft opgeven voor het moederschap. De jonge dochter kan de moeder herinneren aan haar ongeleefde potentieel. Als de dochter over voldoende zelfwaarde beschikt om een aantal van de patriarchale mandaten te verwerpen die de moeder heeft moeten slikken, dan kan ze de ondergrondse woede van de moeder eenvoudig triggeren.
Natuurlijk willen de meeste moeders het beste voor hun dochters. Maar als een moeder haar eigen pijn niet verwerkt of niet in het reine komt met de offers die zij heeft moeten brengen, dan kan haar steun aan haar dochter doorspekt zijn met subtiele boodschappen van schaamte, schuld of verplichting. Ze kunnen in de meest onschuldige omstandigheden naar de oppervlakte komen, vaak in de vorm van kritiek of door het zoeken naar waardering. Het is meestal niet de inhoud van de boodschap, maar de lading waarmee het wordt gebracht, dat duidt op wrok. Een moeder kan voorkomen dat zij haar woede op haar dochter richt en zo de moeder wond doorgeeft, door volledig te rouwen en treuren om haar eigen verliezen. Ook voorkomt ze hiermee dat ze op haar dochter gaat vertrouwen als haar voornaamste bron van emotionele steun.
Moeders moeten rouwen om wat ze moesten opgeven, wat ze wilden maar nooit zullen krijgen, wat hun kinderen ze nooit kunnen geven en de onrechtvaardigheid van hun situatie. Hoe onrechtvaardig en oneerlijk ook, het is niet de verantwoordelijkheid van de dochter om de verliezen van de moeder te herstellen of zich verplicht te voelen zichzelf op dezelfde wijze op te offeren. Het vergt een enorme kracht en Integriteit om dit proces door te maken. En moeders hebben hierin ondersteuning nodig. Moeders bevrijden hun dochters wanneer ze bewust hun eigen pijn verwerken zonder het tot hun dochters probleem te maken. Op deze manier, geven moeders hun dochters de vrijheid om hun dromen na te streven, zonder schuld, schaamte of een gevoel van verplichting.
Wanneer moeders onbewust hun dochters het gevoel geven verantwoordelijk te zijn voor hun verlies en ze laten delen in hun pijn, creëert dat een disfunctionele verstrengeling, die de opvatting van de dochter dat ze haar dromen niet waardig is, versterkt. Het versterkt het standpunt van een dochter dat de pijn van haar moeder op de een of andere manier haar schuld is. Dit kan haar op vele manieren verlammen.Dochters die opgroeien in patriarchale culturen, hebben vaak het gevoel te moeten kiezen tussen empowered of geliefd zijn.
De meeste dochters kiezen voor geliefd zijn, omdat er een onheilspellend besef is dat zelfrealisatie en empowerment tot het verliezen van de liefde van de belangrijke mensen in hun leven, met name van de moeder, kan leiden. Dus blijven vrouwen klein en onvervuld, en geven zo onbewust de moederwond door aan de volgende generatie.
Vrouwen hebben een vaag maar krachtig besef dat empowered zijn je relaties zal beschadigen. En vrouwen wordt geleerd om de waarde van relaties boven alles te stellen. We houden vast aan de kruimels van onze relaties, terwijl onze ziel hunkert naar de vervulling van ons potentieel. Maar de waarheid is dat relaties alleen, nooit een waardig substituut kunnen zijn voor het verlangen naar een vol geleefd leven. De kracht-dynamiek in het centrum van de moeder-dochterrelatie is een taboe onderwerp en het hoofdissue waar het bij de moederwond om draait.
Veel hiervan speelt zich ondergronds af vanwege de vele taboes en vooroordelen over moederschap in onze cultuur:
- Moeders zijn altijd verzorgend en liefdevol
- Moeders zouden zich nooit boos of haatdragend mogen voelen jegens hun dochters
- Moeders en dochters worden verondersteld beste vrienden te zijn
Het vooroordeel “Moeders moeten altijd liefdevol zijn” ontneemt vrouwen hun volledige menselijkheid.
Omdat vrouwen geen toestemming krijgen om menselijk te zijn, voelt de samenleving zich gerechtvaardigd om moeders te onthouden van respect, steun en voorzieningen.
De waarheid is dat moeders mensen zijn en dat alle moeders niet-liefdevolle momenten kennen. En het is waar dat er moeders zijn die merendeel van de tijd niet-liefdevol zijn, door een verslaving, psychische aandoening of een andere strijd. Totdat we bereid zijn om de confrontatie met deze ongemakkeljke realiteit aan te gaan zal de moeder wond in de schaduw leven en doorgegeven worden aan volgende generaties.
We dragen allemaal het patriarchaat in zekere mate met ons mee. We moesten het wel in ons opnemen om in onze cultuur te overleven. Wanneer we de confrontatie met het patriarchaat in onszelf kunnen aangaan, confronteren we er ook anderen mee, met inbegrip van onze moeders. Dit is een van de meest aangrijpende situaties die we onder ogen moeten zien. Tenzij we bereid zijn om hier naar toe te reizen en de moederwond te bespreken, betalen we een zeer hoge prijs voor de illusie van vrede en empowerment.
Wat is de prijs voor het NIET helen van de moederwond?
- Een vaag, aanhoudend gevoel van “Er is iets mis met mij”.
- Het niet verwerkelijken van je potentieel uit angst voor falen of afkeuring.
- Zwakke grenzen en een onduidelijk gevoel over wie je bent.
- Niet waardig of in staat zijn om te creeëren wat je werkelijk verlangt/voelt.
- Je niet veilig genoeg voelen om ruimte in te nemen en je waarheid te spreken.
- Het inrichten van je leven “binnen de marge”.
- Zelf-sabotage als je dicht bij een doorbraak bent.
- Onbewust wachten op toestemming of goedkeuring van de moeder voordat je je eigen leven opeist.
Wat is de relatie tussen de moederwond en het Goddelijk Vrouwelijke?
Er wordt veel gesproken over de ‘belichaming van het goddelijk vrouwelijke’ en een ‘ontwaakte vrouw’ zijn. Maar de realiteit is dat we geen sterke container kunnen zijn voor de kracht van het ‘Goddelijke Vrouwelijke’ als we niet eerst de ruimtes in onszelf hebben onderzocht waar we ons verbannen en in ballingschap van het vrouwelijke hebben gevoeld.
Laten we eerlijk zijn: onze eerste ontmoeting met de Godin was die met onze moeder.
Totdat we de moed tonen om het taboe te doorbreken en de pijn onder ogen te zien die we hebben ervaren in de relatie met onze moeder, is het goddelijk vrouwelijke slechts een nieuwe vorm van een sprookje, een fantasie van de redding door een moeder die niet komt. Dit houdt ons gevangen in spirituele onvolwassenheid. We moeten de menselijke moeder scheiden van het archetype van de Godin om échte draagsters van deze energie te zijn. We moeten de beschadigde structuren in onszelf afbreken voordat we nieuwe structuren kunnen bouwen om het Goddelijk Vrouwelijke waarlijk te dragen. Totdat we dit doen, blijven we steken in een soort niemandsland waar onze empowerment van korte duur is en waar de enige logische verklaring voor ons lot lijkt om het onszelf te verwijten. Als we de volle impact van de pijn van onze moeder op ons leven niet erkennen, blijven we tot op zekere hoogte altijd kind.
Om in onze volle kracht te gaan staan is het nodig om te kijken naar de relatie met onze moeder en moeten we de moed tonen om onze eigen overtuigingen, waarden en gedachten te scheiden van die van haar. We moeten het verdriet verwerken van getuige zijn van de pijn die onze moeders hebben doorstaan én onze eigen legitieme pijn als gevolg hiervan verwerken. Dit is een enorme uitdaging, maar het is ook het begin van ware vrijheid. Als we de pijn doorvoelen kan deze worden getransformeerd en zal het niet langer obstakels in ons leven te creëren.
Wat gebeurt er wanneer vrouwen de moederwond helen?
Als we de moeder wond helen, zal de kracht-dynamiek meer en meer oplossen omdat vrouwen niet langer van andere vrouwen vragen klein te blijven om hun eigen pijn te verzachten. De pijn van leven in een patriarchaat zal niet langer een taboe zijn. We doen niet alsof of verschuilen ons achter valse maskers die onze pijn verbergen achter een façade van schone schijn. De pijn kan worden erkend als legitiem, omarmd, verwerkt en geïntegreerd en uiteindelijk worden omgezet in wijsheid en kracht.
Zodra steeds meer vrouwen de pijn van de moederwond helen, kunnen we veilige omstandigheden voor vrouwen creëren om de waarheid van hun pijn te uiten en hierbij de nodige steun te ontvangen. Moeders en dochters kunnen met elkaar communiceren zonder angst dat de waarheid van hun gevoelens de relatie zal verbreken. De pijn hoeft niet meer verborgen te blijven in het schaduwrijk, waar het zich manifesteert als manipulatie, competitie en zelfhaat.
We kunnen volledig rouwen om onze pijn, zodat het kan veranderen in liefde, een liefde die zich openbaart als een krachtige steun aan elkaar en een diepgaande zelfacceptatie, ons bevrijdend om onbevreesd authentiek, creatief en wezenlijk vervuld te zijn. Wanneer we de moederwond helen, beginnen we iets te begrijpen van hoe diepgaand de invloed is die het welzijn van een moeder heeft op het leven van haar kind, vooral in de vroegste jaren, wanneer het kind een eenheid vormt met de moeder. Onze moeder vormt de basis van wie we worden: onze overtuigingen beginnen als haar overtuigingen, onze gewoonten beginnen als haar gewoonten. Dit is soms zo onbewust en fundamenteel, dat het nauwelijks waarneembaar is.
De moederwond gaat ultimo niet over je moeder. Het gaat over het omarmen van jezelf en je gaven, zonder schaamte.
We gaan de confrontatie met de moederwond aan, omdat het een cruciaal onderdeel is van zelf-actualisatie en JA zeggen tegen de potente en krachtige vrouw in wording die we zijn. De moederwond helen gaat uiteindelijk over het erkennen en eren van het fundament die onze moeder heeft gelegd voor ons leven, zodat we ons vervolgens volledig kunnen richten op het creëren van het unieke leven waar we authentiek (wezenlijk) naar verlangen en waarvan we weten dat we in staat zijn dit te creëren.
Voordelen van een geheelde moederwond:
- Vloeiend en ervaren omgaan met je emoties. Ze zien als een bron van wijsheid en informatie.
- Gezonde grenzen kunnen aangeven die je helpen je hoogste en beste zelf waar te maken.
- Ontwikkelen van een solide ‘innerlijke moeder’ die onvoorwaardelijke liefde, steun en comfort biedt aan jouw jongere (kind)delen.
- Jezelf als bekwaam zien. Het gevoel dat alles mogelijk is, ontvankelijk voor wonderen en alle goede dingen.
- In blijvend contact staan met je innerlijke godin en het vermogen dit in te brengen in alles wat je doet.
- Diepgaande compassie met jezelf en anderen.
- Jezelf niet te serieus nemen. Geen goedkeuring van buitenaf nodig hebben om je goed te voelen. Geen bewijsdrang naar anderen.
- Vertrouwen dat het leven je geeft wat je nodig hebt.
- Je veilig voelen in je eigen lijf en vrijheid om jezelf te zijn.
En zo veel meer …
Als we dit genezingsproces aangaan, verwijderen we langzaam de dikke mist van projectie die ons blokkeert. Zo kunnen we onszelf weer zien, waarderen en van onszelf houden. We hoeven niet langer de last te dragen van de pijn van onze moeder en onszelf als gevolg daarvan klein te houden. We kunnen vol vertrouwen in ons eigen leven staan, met de energie en vitaliteit om te creëren wat we willen zonder schaamte of schuld, maar met passie, energie, vreugde, vertrouwen en liefde.
De allereerste wond van ieder menselijk hart kent een vrouwelijke oorsprong, bij de moeder.
Door het helingsproces van die wond, transformeert ons hart van een beschadigde staat van afweer en angst naar een geheel nieuw niveau van liefde en kracht. En dit verbindt ons met de goddelijke kern van het Leven zelf. We zijn dan verbonden met het archetypische, collectieve hart dat leeft in alle wezens, en zijn de dragers en zenders van ware compassie en liefde, die de wereld op dit moment zo nodig heeft. Op deze manier is de moederwond feitelijk een kans en initiatie in het ‘Goddelijke Vrouwelijke’. Dit is waarom het voor vrouwen belangrijk is om de moederwond te helen: je persoonlijke heling en herverbinding met het hart van het Leven, via het pad van het vrouwelijke, is van invloed op het geheel en steunt onze collectieve evolutie.
Bronvermelding: met dank aan Marianne Servais die dit artikel heeft vertaald van Bethany Webster